İÇERİK ÖZETİ
Fiziksel engelli kadınlarda seks konusunu bu yazımızda ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.
Kadınların ailedeki ve toplumdaki yerinin önemi tartışılmazdır. Kadın, birey olmanın yanında; anne, eş, ev kadını gibi birçok sorumluluk getiren zor görevlere sahiptir. Bu görevlerin yanında engellilik gibi sağlık problemi kadının hayat zorluklarını daha da artırır. Bu yüzden daha çok çaba harcamaya başlar.
Engelli bireyler doğumdan itibaren ya da sakat kaldıkları andan itibaren birçok sorunla karşı karşıyadır.
En önemli sorunları arasında ekonomik alandaki fırsat eşitsizliği ve eğitim kısıtlılığı, tıbbi bakım, rehabilitasyon hizmetlerindeki yetersizlik, ayrımcı tutumlar ve davranışlar, toplumsal hizmetlere erişimi sınırlayan mimari ve çevresel engellerdir.
Özellikle engelli kadınlara yönelik cinsellik, osteoporoz, aile planlaması ve üreme sağlığı gibi önemli hizmetlerde sağlık bakımın yetersizliği kendini belli etmektedir. Bu nedenle engelli kadınlar diğer kadınlara oranla daha fazla üreme sağlığı sorunlarıyla daha çok karşı karşıya kalmaktadırlar.
Fiziksel Engellilik Nedir? Nasıl Oluşur?
Engellilik; kişinin fiziksel ve zihinsel rahatsızlığı olduğu gibi yaşanılan kronik bir hastalık sonucunda da ortaya çıkan bir durumdur. Engelliğe neden olabilecek faktörler şu şekildedir;
- Prenatal Nedenler: Doğum öncesi engellilik; beslenme bozukluğu, aşırı stres, akıl ve kalp rahatsızlıkları ve hormonal bozukluklar yer almaktadır. Bunun yanında gebeliğin ilk 3 ayında geçirilen ateşli rahatsızlıklar, travmalar, viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, annenin yaşadığı metabolik ve sistemik hastalıklar, doğum kanalındaki yapısal bozukluklar, gebelikte kullanılan kontrolsüz ilaçlar, alkol ve madde kullanımı, radyoaktif ışınlar, akraba evlilikleri, kan uyuşmazlığı gibi olumsuz durumlar engelliliğe neden olur.
- Natal Nedenler: Doğum kanalındaki enfeksiyonlar, geliş pozisyonundaki anomaliler, forceps ve vakumla doğum, erken ya da geç doğum, annenin yaşının 17’den küçük 35’ten büyük olması, dar pelvis, asfiksi, kordon komplikasyonları ve travma gibi olumsuzluklar engelliğe sebebiyet verir. Ayrıca doğumun yetkili kişiler tarafından, uygun koşullarda yapılmaması engelli çocuk oluşumuna neden olabilmektedir.
- Postnadal Nedenler: Menenjit, difteri, boğmaca, su çiçeği, çocuk felci, sarılık, ishal, kızamık, kızamıkçık, kalp rahatsızlıkları, yetersiz ve dengesiz beslenme, ateşli hastalıklar, sakinleştirici niteliğindeki ilaç kullanımı, çocuğun kundaklanması gibi faktörler yer almaktadır. Ayrıca bebeğin sağlıksız ve gürültüsüz ortamda yetişmesi de bu sorunlar arasında yer alır.
- Diğer Nedenler: İş kazaları, trafik kazaları, ev kazaları, savaşlar, doğal afetler, akraba evlilikleri, ebeveyn sağlığı, beslenme bozuklukları ve yaşlılık gibi nedenler de engelliliğe yol açmaktadır.
Her bir engelli grubu farklı sorunlarla karşı karşıya gelmektedir. Engellilik durumu kendi aralarında kategorilere ayrılmıştır.
- Görme Engelli
- Zihinsel Engelli
- İşitme Engelli
- Konuşma Engelli
- Fiziksel Engelli
“Cinsel Sağlık Eğitimi Nedir? Neden Önemlidir?” adlı yazıyı okumak için tıklayınız.
Fiziksel Engelli Kadınlarda Cinsellik
Cinselliğin bütün insanlar için bir ihtiyaç olduğunu hepimiz biliyoruz. Ancak engelli olan kadınların çoğunluğu aseksüel olarak kabul edilir. Burada toplumun engelli bireylerin cinsel imajını sarstığını görmüş oluyoruz. Engel durumundan sonra kişilerin ailede, arkadaş ortamında, çevresinde ve işinde rolü değişmektedir. Sahip oldukları sorumlulukları sürdürmede zorluk çekerler ve hatta bırakabilirler. Bu durumdan eşleriyle olan ilişkileri de olumsuz etkilemektedir. Engelli kadınlarda mastürbasyon eylemi de azalmıştır.
Fiziksel engelli kadınlarda cinsellik konusu farklı başlıklar altında inceleyelim.
1-) İlişkiler
Engelli kadınlarda bir ilişkiyi başlamak, yeni bir ilişki kurmak oldukça zordur. Yaşam koşulları potansiyel partnerle tanışma fırsatlarını kısıtlayabilmektedir. Bazı engelli kadınlar yaşamlarını bağımsız bir şekilde sürdürmek isterken bazıları bakımına yardımcı olacak partnerler istemektedir. Çoğu kadın reddedilme kaygısından dolayı ilişki deneyimlememiştir. Toplumun fiziksel engellilere karşı tutumu, koruyucu aile ve yalnız bırakamama, bakım için başkalarına ihtiyaç duyma, ev ve buluşma mekanlarının yetersizliği; fiziksel engelli kadınların ilişkilerde yaşadığı zorluklardır.
2-) Cinsel İstek
Kadınların genel olarak cinsel anlamda isteksiz olduğu görüşü yaygındır.
Cinsel istek kadında fiziksel unsurlarla birlikte psikolojik unsurları da kapsamaktadır.
Engelli kadınlarda görülen motivasyon kaybının ve cinsel isteksizliğin nedenleri; fizyolojik cinsel yanıtın kesilmesi, partnerin cinsel becerisinin yetersizliği, kontrasepsiyon hakkında endişeler, seksin spontan özelliğinin kaybı, psikolojik cinsel yanıttaki gecikme, seks pozisyonları ile alakalı problemler, vajinal kayganlıktaki azalma, orgazm kaybı ve eş bulma güçlüğü olarak sıralanabilir.
Engelli kadınlardaki cinsel isteksizliğin önüne geçmek için, kullanılan antidepresanların dikkatli seçilmesi gerekir.
3-) Cinsel Benlik Algısı
Engellilik durumu ve toplumsal tutumlar cinsel benlik algısını etkiler.
Toplum engelli kadınları hastalıklı birey olarak tanımlar ve bu da kadınların kendilerine olan güven duygusunun aşınmasına neden olur.
Bir araştırmada kadınların %50’si engelli olduktan sonra kendilerini daha az çekici bulmaya ya da çekiciliğini kaybettiğini inanmaya başlamıştır.
Cinsel benlik algısını değiştiren bir diğer faktör ise cinsel istismardır. Engelli kadınlar, olmayan kadınlara göre daha fazla cinsel tacize veya cinsel istasmara uğramaktadır. Bu durum özgüveni hasara uğrayan engelli kadınlarda travmatik sonuçlara yol açmaktadır.
4-) Fiziksel Sınırlılıklar
Kas güçsüzlükler, kas spazmları, kontraktürler, spastisite ve titremeler fiziksel hareketleri sınırlandırdığı için cinsel isteği, cinsel hazzı engellemektedir.
Fiziksel engelli kadınların kas-iskelet sistemindeki problemlerden dolayı bazı duruş ve hareketleri gerçekleştiremedikleri ve belirli hareketlerde ağrı yaşadıkları bildirilmektedir. Kronik ağrı yaşayan engelli kadınlar dikkatini ağrı üzerine yoğunlaştırdığı için cinsel farkındalık, istek ve uyarılma durumları bilinçdışına atılmaktadır. Anlaşılacağı üzere fiziksel engel durumuna bağlı; kendi kendini uyarma, okşama ve basit fiziksel yakınlıklar cinsel ilişkilerin kıymetli yönlerini yaşamak bile engelli kadınlar için çok zor hatta imkansızdır.
5-) Cinsel Yanıttaki Değişiklikler
Fiziksel engeli olan kadınlarda genellikle cinsel istek bozuklukları, uyarılma bozuklukları, orgazm bozuklukları, lubrikasyon sorunu, vajinismus ve disparoni gibi rahatsızlıklar görülmektedir.
Cinsel Sorunlarda Fiziksel Engelli Kadınlara Yaklaşım
Fiziksel engelli kadınların cinsel sorunların ve cinsel sağlıklarının korunması için multidisipliner (psikolog, hekim, hemşire işbirliği) bir yaklaşım gereklidir.
Multidisipliner yaklaşımda engelli kadınların yaşam kalitelerinin yükseltilmesi amaçlanır. Sağlık çalışanları engellilik ve engelli cinsiyeti ile alakalı mitleri reddederek ve kültürel tabuların farkında olarak engelli kadınların cinsellik ile ilgili sorunlarına çözüm yolu bulmalı, engelli kadının duygusal ve sosyal sağlıklarını yeniden kazanmalarına yardımcı olmalılardır.
Sağlık çalışanları engelli kadına cinsellikle alakalı bilgi verdiklerinde veya eğitim uyguladıklarında sonuç mutlaka sorgulanmalıdır. Hatta gerekirse sık aralıklarla eğitim sonucu değerlendirilmelidir.
Engelli kadının; fiziksel, ruhsal ve zihinsel açıdan kendi cinsel potansiyellerini cesaretlendirmeyi amaçlarlar. Ve bu cinsel etkinliği gerçekleştirmesi için de cesaretlendirme yapmalıdır.
Cinsel birliktelikte illa ki genital birleşmenin gerçekleştirilmesi gerekmediğine vurgulanmalı; bazen bir öpüşme, dokunma, dokunmayı hissetmese de görsel olarak cinsel tatminin olabileceği açıklanmalıdır.
Ayrıca fiziksel engelli kadınlarda yapılan diğer yaklaşımlar;
- Tıbbi Tedavi: Vajinal kayganlık sorununa bağlı yaşanan cinsel sorunlar için daha az sistemik yan etkiye sahip topikal östrojenlerin kullanılması önerilir.
- Mastürbasyon: Manuel uyarı ile yapılan mastürbasyon en yaygın kullanılan yöntemdir. Manuel uyarı ile yapılmadığı zamanlarda da vibratör kullanılabilir. Ancak el fonksiyonu bozulmuş veya işlevselliğini kaybetmiş kişilerde manuel uyarı mastürbasyonu zorlaştırır, hatta imkansızlaşır. Engelli kadınlara el tekniğinin kullanımı videolarla veya modellerle gösterilir.
- Pozisyonlar: Sevişirken her partnerin bir pozisyona ihtiyacı vardır. Ancak engelli bireylerde fonksiyon ve mobilite sorunlarından veya ağrılardan dolayı bazı cinsel pozisyonlar sınırlıdır. Sağlık çalışanları bu konuda engelli kadının engeline göre seks pozisyonlarından bahsedebilir.
“En İyi Seks Pozisyonları ve En Çok Tercih Edilen 39 Pozisyon” adlı yazıyı okumak için tıklayınız.
