dehb_mehmet_ulubey_adana
İÇERİK ÖZETİ
Merhaba ben Uzman Psikolojik Danışman Mehmet Ulubey, Adana ilinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (dehb) üzerine çalışmalar yapmaktayım. 10 yıllık çalışma hayatım boyunca hem çocuklarda hem de yetişkinlerde karşılaştığım bir sorun olan Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğunun farklı yaşam dönemlerindeki belirtilerinden bahsedeceğim.
Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik (hiperaktivite) ve dürtüsellik kavramları ile tanımlanan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu; çocukluk çağında en sık karşımıza çıkan ruhsal bozukluktur. Yaşam boyu süren bu tablonun temel özellikleri yaşla uyumlu olarak karakter değiştirerek varlığını korumaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu genetik faktörlerden de etkilendiğinden DEHB tanısı almış çocuklarda bazı belirtiler anne karnında ortaya çıkmaya başlar. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış bebekler anne karnında çok hareket ederler. Doğduktan sonra da kucağında kişinin oturmasını istemezler. Uzun süre uyuyamama ve kolay uyanma gibi uyku sorunları yaşarlar. Emerken bacaklarını sallarlar, tekmeler atarlar, genel olarak huzursuzluk ve gerginlik hali hakimdir. Kolay ağlarlar ve zor sakinleşirler. Yakın fiziksel temastan hoşlanmazlar. Ses ve dokunma gibi dış uyaranlara aşırı tepki verirler. Göz teması kurmazlar.
Orta ve hafif dereceli dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocuklarda erken emekleme ve yürüme görülmektedir. Bu çocuklar yürümeyi öğrendikleri anda koşmaya ve tırmanmaya başlarlar. Aynı şekilde aileler konuşmaya başlayan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocukları da susturmakta problem yaşamaktadır.
Bebeklik dönemine denk gelen ve 2 yaş sendromu olarak adlandırılan dönemi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocuklar daha şiddetli olarak geçirmektedirler. Bu çocuklar normal çocuklara göre daha çok tutturma, ağlama, öfke nöbetleri geçirirler ve zor sakinleştirilirler.
Yüksek dereceli dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış çocuklarda ise, güvenli bağlanma süreci olumsuz etkilenebilmektedir.
Son zamanlarda bu döneme ait dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu konusundaki bilgilerin giderek artması ile aileler ve öğretmenler çocuktaki belirtileri daha doğru yorumlayıp çocuğu uzmana yönlendirmektedir.
Bu dönemde yapılan doğru yorumlama ve yönlendirme ile çocuğa konulacak doğru tanı ve erken müdahale ile ilerleyen yaşlarda ortaya çıkabilecek ciddi problemler önlenmiş olacaktır. Çocuğa tanı koyarken ayrıntılı değerlendirme yapılmalı ve acele edilmemelidir. Aşırı hareketlilik ve dikkat süresinin kısalığı bu dönemin genel özellikleri olduklarından tanılama yaparken dikkatli olunmalıdır.
Bu dönemde bulunan ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuklar devamlı hareket halindedirler. Yürümek yerine koşmayı tercih ederler. Koltuk ve yataklarda zıplarlar, bir yerlere tırmanmaya çalışırlar. İsteklerini erteleyemezler, tuttururlar. Sürekli dikkat çekmeye çalışırlar, ilgi odağı olmak isterler ve bunları sağlayacak davranışlar sergilerler. Uzun süre ilgilenememe sorunu yaşarlar ve sık sık oyun değiştirirler. Belirli bir şeyle çok kısa süre ilgilenebilmektedirler. Çok konuşurlar ve gürültücüdürler. Sürekli soru sorarlar ama cevapları dinlemezler. Sakardırlar. Okullarda etkinlikleri tamamlayamazlar, kurallara uyma ve akranlarıyla uyum içinde yaşayamazlar.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanısı çocuk okula başladığında öğretmen tarafından belirtilerin farkına varılması sebebiyle en sık ilkokul döneminde konulmaktadır. Öğretmenler genellikle belirtileri okulun ilk haftasında fark etmektedir. Dikkat eksikliğinin baskın olduğu hiperaktivitenin olmadığı bozukluk türü ise ilkokulun sonunda, ikinci kademede fark edilmektedir. Bozukluğa sahip ve kapasitesi yüksek çocuklar genellikle liseye kadar sorunsuz ulaşabilmektedir.
İlkokul döneminde yer alan, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı alan çocuklar, sırasında sakin ve sessizce oturamazlar, sık sık yerinden kalkarlar, öğretmenin peşinde dolaşırlar. Anlatılan derse odaklanamaz ve etrafı ile daha çok ilgilenirler. Sorulan sorulara sonunu beklemeden ve söz istemeden yanıt verirler. Verilen görevlere başlayamaz yada yarım bırakırlar. Zorlandığı bir durumda kolayca pes ederler. Sınıf içerisinde arkadaşlarının dikkatini dağıtacak davranışlarda bulunurlar, sınavda dikkatsizce hatalar yaparlar.
Çocuklukta müdahale edilmemiş dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun %10-15’i ergenlikte hafif ya da orta derecede düzelme, %70-80’inde belirtilerin aynı şiddette devam etmesi ve %5-10’unda tabloya başka psikiyatrik tanıların ve daha ciddi problemlerin eklenmesi yapılan araştırmalar sonucunda ortaya konmuştur.
Ergenlik döneminde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış kişilerde aşırı hareketlilikte azalma gözlenir, ancak kişinin kıpır kıpır hali devam eder. Akademik başarıda düşüşler görülür. Ders dinleme ve derslere katılmada problem yaşarlar. Sürekli uyku hali mevcuttur. Erken yaşta cinsel deneyimler yaşayabilirler. Bisiklet, kay kay, paten gibi araçları hızlı kullanmadan doğan kaza ve yaralanmalar yaşanabilir. Zamanı iyi kullanamazlar. Unutkanlık, benlik algısında azalma, duygu-durum bozuklukları ve zayıf sosyal ilişkiler görülür.
Erişkinlik döneminde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı almış kişilerde randevuları unutma gözlenir. Bu kişiler işlerini bir plana yada sıraya bağı olarak yapamazlar. Konsantrasyon güçlüğü olabilir. Toplantı ve sinema gibi ortamlarda uzun süre oturamazlar. Sık iş değiştirirler. Öfke problemleri vardır. Evliliklerinde ve sosyal ilişkilerinde problem vardır. Dikkatleri çabuk dağılır. Depresiftirler. Uygunsuz cinsel davranışlar, alkol ve madde kullanımı görülebilir.
Ayrıntılı bilgi ve randevu için Uzman Psikolojik Danışman Mehmet Ulubey’den bilgi alınız. Adana’da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavisi için arayınız.
