İÇERİK ÖZETİ
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocukluk çağından başlayarak ergenlik ve yetişkinlik dönemlerine kadar devam edebilen nörolojik bir bozukluktur. DEHB, bireyin dikkat, odaklanma ve dürtü kontrolü gibi temel zihinsel işlevlerini etkileyerek günlük yaşam aktivitelerini olumsuz yönde etkilemektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
DEHB’nin belirtileri, üç temel kategori altında incelenir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Dikkat eksikliği belirtileri arasında dikkat süresinin kısalığı, dalgınlık, kolaylıkla sıkılma, eşyaları kaybetme ve düzenli görevleri tamamlamada zorluk bulunmaktadır. Hiperaktivite belirtileri, aşırı hareketlilik, yerinde duramama, sürekli koşma veya tırmanma, aşırı konuşma ve sabırsızlık olarak kendini gösterebilmektedir. Dürtüsellik belirtileri ise düşünmeden hareket etme, başkalarını sürekli kesme veya rahatsız etme, kural tanımama ve düşük dürtü kontrolüdür.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) tam nedenleri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin bir araya gelerek DEHB gelişimine katkıda bulunduğu düşünülmektedir. İşte DEHB’nin olası nedenlerine ilişkin bazı açıklamalar:
- Genetik Faktörler: DEHB’nin aile geçmişi olan bireylerde görülme olasılığı daha yüksektir. Genetik araştırmalar, DEHB’nin kalıtsal olduğunu ve birçok genin bu bozukluğun gelişimine katkıda bulunduğunu göstermiştir. Ancak, tek bir “DEHB geni” bulunmamaktadır. Genetik faktörler, bireyin beyin kimyası, sinir iletimi ve nörotransmitterler üzerinde etkili olabilir.
- Beyin Kimyası ve Sinir İletimi: DEHB’nin nörolojik bir temeli olduğuna inanılmaktadır. Beyindeki dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği, dikkat ve dürtü kontrolünde sorunlara neden olabilir. Bu nörotransmitterler, sinir hücreleri arasındaki iletişimi düzenleyen kimyasal maddelerdir. Beyin kimyasındaki bu dengesizlikler, DEHB semptomlarına katkıda bulunabilir.
- Çevresel Faktörler: DEHB’nin gelişimi üzerinde çevresel faktörlerin etkisi olduğuna dair bazı bulgular vardır. Gebelik dönemindeki sigara içme, alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi zararlı etkiler, DEHB riskini artırabilir. Ayrıca, düşük doğum ağırlığı, prematüre doğum, prenatal ve perinatal komplikasyonlar da DEHB’nin oluşumunda rol oynayabilecek faktörler arasındadır. Ailede stresli veya desteksiz bir ortam, travmalar veya zor yaşam koşulları da DEHB belirtilerinin şiddetini etkileyebilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tedavisinde genellikle çok yönlü bir yaklaşım benimsenir. Tedavi planı, bireye özgü semptomlar, yaş, yürütme işlevleri, yan etkiler ve kişisel tercihlere dayanarak belirlenir. Bu konuda uzman desteği almak isterseniz Psikoterapist Mehmet Ulubey ile iletişime geçiniz. Ayrıca DEHB’nin tedavi seçenekleri:
- İlaç Tedavisi: DEHB tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biri ilaç tedavisidir. Uyarıcı ilaçlar (stimülanlar) ve non-stimülanlar olmak üzere iki ana türü vardır. Uyarıcı ilaçlar, dikkat süresini artırır, hiperaktiviteyi azaltır ve dürtü kontrolünü iyileştirir. Metilfenidat ve amfetamin türevleri bu ilaçlara örnek olarak verilebilir. Non-stimülan ilaçlar ise beyindeki nörotransmitter düzeylerini etkileyerek DEHB semptomlarını hafifletebilir. İlaç tedavisi, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik semptomlarını kontrol altına almak için etkili bir seçenek olabilir. Ancak, ilaç tedavisi kişiye özgü olarak değerlendirilmeli ve bir uzman tarafından düzenlenmelidir.
- Davranış Terapisi: Davranış terapisi, DEHB semptomlarını yönetmek için etkili bir seçenektir. Bu tedavi yöntemi, bireye pozitif davranışları öğretmeyi, dürtü kontrolünü geliştirmeyi ve organizasyon becerilerini güçlendirmeyi hedefler. Davranış terapisi genellikle eğitimli bir uzman tarafından yürütülür ve bireyin günlük yaşamında uygulanabilir stratejiler ve teknikler öğretilir. Aynı zamanda aile eğitimi de bu terapi sürecinde önemli bir rol oynar.
- Eğitim Desteği: DEHB’li çocuklar için eğitim desteği önemlidir. Sınıf içi destek programları, öğretmenlerin DEHB semptomlarına uygun eğitim stratejilerini kullanmasını sağlar. Özel eğitim programları, öğrenme güçlüklerini hafifletmeye ve akademik başarıyı artırmaya yardımcı olabilir. Bireyselleştirilmiş eğitim planları, bireyin ihtiyaçlarına ve güçlü yönlerine uygun olarak düzenlenir.
