Yaşamımız boyunca, hayatın bize sunduğu duygusal ve fiziki birçok zorluklar ve olumsuzluklar var. Bunlardan biri, odaklanma zorluğu. Odaklanma ve yüksek konsantrasyon anında algılar açıktır ve bilgi beceri iyi bir şekilde bu sayede alınabilir. Sadece, konsantrasyonun iyi olduğu anlarda öğrenme kalitesi yükselir. Hayatın her alanında odaklanma, verimli olarak bilgi alma potansiyelini arttırır. Verimin artması, odaklanmanın gücüne bağlıdır. Bir işi yaparken, o işle ilgili odağınızı kaybederseniz veriminiz düşer. Bir an önce kurtulmak istediği ile yaptığınız bir iş; o işi yapmak hayat tarafından dayatılmışsa, o işte veriminiz de minimum olur. İnsan, mecburen yaptığı işleri sevmeye çalışarak, daha uzun ve kaliteli bir odaklanma oluşturabilir.
İnsanların işlerinde ya da hayatın başka alanlarında beklentileri, onların motivasyon ve enerjilerini etkiler. Motivasyon, içten gelen enerjiyi tetikler. İnsanların enerjisi, bazı kişisel gelişim kitaplarında yazıldığı gibi, sonsuz değildir. O yüzden, insanların enerjilerini boşa harcamadan, tüketmeden, onları rahatlatacak bir nokta ya da amaç için harcamaları gerekir. Enerji bittiği zaman, motivasyonun da bir faydası olmaz. Beklentiniz fazla ise, o işi başarmak için daha iyi odaklanabilirsiniz. Beklentinin yüksek olması motivasyonu besler; motivasyon enerjiyi tetikler.
Aşağıda belirtebileceğimiz bazı duygu ve davranışlarımızla, odaklanma problemimiz olup olmadığını algılayabiliriz.
Odaklanma zorluğu, dikkat eksikliği olan, konsantrasyon problemi yaşayan yetişkinler, duygularını düzenlemekte zorlanma yaşarlar. Engellenmişlik hissi ile başa çıkamama ve çabuk sinirlenme, bu kişilerde sıkça görülür. Motive olmakta zorlanır ve sıklıkla ‘daha iyisini yapabilecekleri’ duygusu ile yaşarlar. Benlik saygısının düşüklüğü nedeniyle (özellikle eleştiriye karşı) tahammülsüzlük yaşarlar. Bu kişilerde hem odaklanma sorunları hem de duygusal güçlükler nedeniyle, oyun ve internet bağımlılığı sık gözlenir. Ayrıca kaygı bozuklukları, depresyon, alkol, madde kullanmaya eğilim de söz konusudur. Yaptığınız işe, bir türlü kendinizi veremiyor olmanız gerek zihninizdeki düşüncelerin gerek dış etkenlerin sizi sık sık bölmesi ve bu nedenle yarım saatte yapılabilecek bir işin, belki bir ya da birkaç saatte bitiyor olması. Yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilecek, daha pek çok örnek belirtilebilir.
Odaklanmayı etkileyen, hatta birbiri ile girift diğer konu “zaman” problemi. Günümüzde çoğumuz zaman problemi yaşıyoruz. Bu nedenle, zamanı verimli kullanabilmek çok önemli. Bunu başarabilmek için ise çoğunlukla aynı anda birden fazla işle ilgileniyoruz. Birden fazla işle uğraşmak olarak tanımladığımız olgu iki şekilde gerçekleşebiliyor. Biri, aynı anda iki işi birlikte yapmak/ yapmaya çalışmak. Araç kullanırken cep telefonu ile konuşmak bu duruma örnek olarak verilebilir. Diğeri ise, kısa zaman aralıklarında bir işten diğerine geçmek / atlamak; örneğin, bir sunum hazırlarken e-postaları kontrol etmek. Her iki sürecin de dikkat ve odaklanma üzerindeki etkileriyle ilgili yapılmış araştırmalar var.
“Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Hakkında Bilinen Yanlışlar” adlı yazımı okumak için tıklayın.
Sürekli olarak bir işten diğerine atlamak, bir kişinin üretken zamanının %40’ına kadar boşa harcanmasına neden olabiliyor. Aynı zamanda, araştırmalar bu durumun zaman kaybının yanı sıra daha fazla hata yapmaya yol açtığını gösteriyor. Zaman kaybınızın yanında, yukarıda belirtmeye çalıştığımız odaklanamama, konsantrasyon zorluğu, dikkat eksikliği gibi problemleri de beraberinde getiriyor. Günümüzde her yaştan insanın karşı karşıya olduğu bir süreçten bahsediyoruz. Teknolojik alandaki gelişmeler nedeniyle aynı anda birçok işle ilgilenmek ve birden fazla konuya odaklanmaya çalışmak, yaşam tarzımız halini aldı. Televizyon, bilgisayar, taşınabilir akıllı cihaz gibi birçok teknoloji tarafından sürekli bilgi bombardımanına tabi tutuluyoruz.
Stanford Üniversitesi’nde yapılan araştırma da çok fazla elektronik uyarıcıya maruz kalan kişilerin, dikkatlerini toplama konusunda başarısız olduğunu gösteriyor. Bu kişiler, çevrelerindeki odaklandıkları konuyla ilgisi olmayan uyarıcıları görmezden gelemiyor.
Teknolojinin hayatımızın içine bu kadar girmesi, bilgi yoğunluğu ve bilgi kirliliği nedeniyle aynı anda birden fazla işle ilgilenmek durumunda kalıyoruz. Kendimizi tek bir işe yoğunlaştırıp dış etkenlerden soyutlanmak çok zor olabiliyor. Dikkatimiz dağıldığında yaptığımız işler yarım kalıyor; yarım kalan işler, bizi strese sokuyor ve strese girdiğimizde işlerimizi bitirmemiz daha da zorlaşıyor. Bu kısır bir döngü.
Pekâlâ, neler bunun için yapılabilir? Odaklanma sorunu, sadece sizin yaşadığınız bir problem değil. Öncelikle, bunu bilmelisiniz. Ve bilim insanları yaptıkları araştırmalar ile, bunun düzeltilebileceğini belirtiyorlar.
