İÇERİK ÖZETİ
Her kadın mutlaka en etkili doğum kontrol yöntemleri neler olabilir? diye düşünmektedir. Doğum kontrolünde nelere dikkat etmeliyim? Sorusunu ise kendi kendinize, çevrenize, arkadaşlarınıza ya da uzman doktorunuza soruyorsunuz. İstenmeyen gebelikler konusunda dikkatli olmak adına birçok doğum kontrol yöntemi bulunmakta, her doğum kontrol yönteminin kendine göre avantajları ve dezavantajları bulunmakta. Kulaktan dolma bilgileri bırakalım, detaylıca bu yöntemleri sizinle buluşturuyorum. İşte doğum kontrol yöntemleri hakkında merak ettikleriniz…
Doğum kontrolü demek, bir çiftin bakabileceği kadar çocuk sahibi olması demektir. Burada en çok yapılan yanlış şudur; doğum kontrol sanki nüfusun azalması yönünde kullanılan bir yöntemdir ki bu çok yanlıştır. Önemli olan, bir toplumdaki çiftin bakabileceği kadar (yani kendi sosyal ve ekonomik özelliğine göre) çocuk sahibi olmak hakkıdır.
Doğurganlık sağlığı çok önemlidir. Kadında doğurganlık sağlığı 15- 40 yaş arası dönemi kapsar. Burada bir toplum ne kadar bu yaş grubundaki kadınlara iyi bakabiliyorsa, iyi doğurganlık öncesi eğitimi verebiliyorsa, o kadar iyi bir duruma kavuşacaktır.
Kullanım süresince gebelikten korumak, bırakıldığında tekrar gebe kalabilmek, istendiği zaman istendiği kadar çocuk sahibi olmayı sağlamak doğum kontrol yöntemlerinin genel özellikleridir. Modern tıpta doğum kontrol yöntemleri kadınlara ve erkelere ait yöntemler olarak ikiye ayrılır. Kadınlara yönelik en sık kullanılan modern yöntemler gebeliği önleyici haplar ve rahim içi spiraldir. Ancak bundan başka iğne, diyafram, erkek döl hücrelerini öldüren tablet ve fitiller ile tüp ligasyonu denilen kadının tüplerinin bağlanması yöntemleri de doğum kontrolde etkili yöntemler arasındadır.
Doğum kontrol yöntemlerinin hepsinin yan etkileri farklıdır.
Açıkçası hapların (doğum kontrol) yan etkileri biraz daha sizler tarafından önemsenmektedir. Bunlar; bulantı, kusma, baş dönmesi, depresyon yapabilir. Mantar tipi enfeksiyonlara da sebep olabilir. Bunun dışında, rahim içi araçların kanama ve ağrı yapma gibi yan etkileri vardır.
Hormonlu spirallerin veya deri altı implantların ortak özelliği ise düzensiz kanama yapması veya da hiç kanama yapmamasıdır. Kondomun (yani prezervatifin) yırtılma riski söz konusudur (yani güvenilir olmama riski vardır) diyebiliriz. Gördüğünüz gibi her yöntemin kendine göre yan etkileri mevcuttur.
Doğum kontrol hapları, siz kadınların bazı hormonları yapay yollarla almasını sağlayarak yumurtlamayı ve dolayısıyla gebe kalmanızı önleyen ilaçlardır. Adet döngüsünün ilk gününden itibaren 21 gün boyunca her gün bir tane olacak şekilde alınır. Migren, kalp-damar, tansiyon, şeker ve benzeri rahatsızlıkları bulunan kişilerin dikkat etmesi, doğum kontrol hapı kullanmaması gerekiriyor. Düzenli olarak doğum kontrol hapı kullanmaya uygun olup olmadığınızı öğreniniz.
Ertesi Gün Hapları veya Ertesi Sabah Hapları dünyada 2 türlü hap şeklindedir.. Ertesi Gün veya Sabah Hapları Türkiye’de yaklaşık 1- 1.5 yıldır bulunuyor. Dünyada da uzun süredir mevcuttur.
Burada 2 tane haptan söz edebiliriz. Birincisi, ”Ertesi Gün Hapı” denilen yani içinde hem östrojen hem de progesteron içeren haptır. Diğeri ise, ”Ertesi Sabah” denilen yani içinde sadece progesteron içeren haptır. Her ikisi de acil koruma amaçlıdır. Yani partnerinle herhangi bir yöntem kullanmadan ilişkiye girmiş isen veya kullandığınız yöntem o ilişkide eğer başarısız olmuş ise buna en sık verilen örnek kondomun (yani prezervatifin) yırtılmasıdır, bu gibi durumlarda bize acil kontrol hapları yardımcı olur. Bunlar gebeliği %80-85 oranında önlemektedir. Dünyada şu an en çok tercih edilen, progesteron içeren Ertesi Sabah Haplarıdır. Bu yöntemin diğerlerine göre yan etkisi daha azdır ve etkisi daha fazladır. Özetle ertesi gün haplarına göre (yani östrojen ve progesteron içeren haplara göre) etkisi daha fazladır.
Prezervatif, penisin üzerine bir kılıf gibi geçirilen ince, şeffaf ve çoğunlukla lateks malzemeden yapılmış bir araçtır. Spermleri içeride tutarak vajinaya ulaşmasını engeller ve gebeliğe karşı koruma sağlar.. Prezervatifle korunma, dünyada en yaygın kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Aynı zamanda AIDS ve benzeri viral hastalıkların bulaşmasına karşı da koruma sağladığından, ‘güvenli seks’ deyince ilk akla gelenlerdendir. Bu yöntem ile zevkli bir içiniz rahat, zevkli bir seks yaparak mutluluğa ulaşmış olursunuz.
Kadınların vajinal kanalına yerleştirerek kullanabileceği lateks ya da poliüretandan yapılmış kese şeklindeki korunma ürünüdür. Femidom (‘female condom’un kısaltması) olarak da bilinir. Erkek prezervatifine göre daha fazla ısıyı geçirebilen dokuda tasarlanan bir ürün. Bu özelliği vajina duvarına daha iyi tutunabilmesi ve ilişki esnasında fazla hissedilmemesi aynı zamanda da penisin sıcaklığını hissedebilme avantajı da mümkün.
2-3 santimetre boyunda ve T şeklinde küçük bir araç olan spiral, rahim içerisine yerleştirilerek kullanılır. Uzman bir hekim tarafından rahmin içine yerleştirilen spiral, üzerinde sarılı bakır teller ve içerdiği hormonlar vasıtasıyla spermlerin rahim içine ulaşmasını ve yumurtaları döllemesini engellerler. 3 ila 10 yıl kadar kullanım süresi vardır. Fakat siz yinede uzman doktorunuz tarafından kontrolleri aksatmayın.
İlişki sırasında basitçe vajinanın içine değil de dışarıya boşalarak gerçekleştirilen korunma yöntemidir. Herhangi bir araç kullanımını gerektirmediği için sıklıkla tercih edilir. Spermler herhangi bir şekilde rahme ulaşamayacağı için, gebelik oluşması da mümkün olmaz. Ancak boşaldıktan sonra tekrar vajinaya giren penisin içerisinde bir miktar daha sperm kalmış olabilir buna dikkat etmelisiniz bu spermler de bir şekilde rahme ulaşabilir, o nedenle ikinci kez seks yapılacağı zaman eşiniz penisini yıkayabilir veya silebilir bu konuda dikkatli olunmalıdır. (Bkz: Erkeklerin Ev Sevdiği Seks Pozisyonları)
Uzman bir hekim ya da hemşire tarafından genellikle kolda deri altına yerleştirilen 4 cm uzunluğunda bir çubuktur. Progesteron hormonu salınımını etkileyerek gebe kalmayı önler. 3 yıl boyunca koruma sağlayabilen implantlar, yine bir uzman tarafından çıkarılabilirler.
Tıpkı doğum kontrol hapı gibi hormon içeren ve bu yapay hormon takviyesi ile hamile kalmayı önleyen ilaç gibi tasarlanan iğnelerdir. Mesigyna, ismindeki iğne ayda bir kez uygulanır; Depo provera ise 3 ayda bir uygulanabilir. Doğum kontrol hapında da olduğu gibi emziren annelerin kullanması önerilmez ve bazı yan etkilere neden olabilir. Ancak doğru uygulandığında hamilelikten koruma oranı %99’dur.
Bilinen en eski gebelikten korunma yöntemlerinden biri de takvim yöntemidir. Takvim yöntemi ile hamilelikten korunmak için, adet döngüleri ve özellikle yumurtlama zamanları takip ediliyor olmalıdır. Yumurtlama evresinde olduğunuzu bildiğiniz günlerde ilişkiye girmeyerek ya da gebelikten korunma yöntemlerini yalnızca bu günlerde uygulayarak da hamile kalmayı önleyebilirsiniz.
Vajen içerisine yerleştirilerek kullanılan fitil, tablet ya da köpük formunda korunma ürünleridir. Sperm hücrelerini rahme ulaşmadan öldürerek gebelikten korunma sağlarlar. Cinsel ilişkiden 1 saat kadar önce uygulanabiliyor olması bir avantajdır ancak diğer yöntemlerle kıyaslandığında koruyuculuk oranı azdır (%74 civarındadır).
Cerrahi bir operasyonla erkeğin sperm kanallarının kapatılması, kısırlaştırılması anlamına gelir. Vasektomi işlemi sonrasında erkekler doğurganlıklarını kalıcı olarak yitirirler. Boşalma gerçekleşir ancak meninin içerisinde herhangi bir şekilde sperm bulunamayacağı için, gebelik oluşma ihtimali ortadan kalkmış olur. Yalnız dikkat edelim, geri dönüşü olmayan bir uygulamadır.
“Anal Sex Nedir?, Nasıl Yapılır?” adlı yazıyı okumak için tıklayınız.
Türkiye’de en çok kullanılan doğum kontrol yöntemleri dünyaya göre mukayese ettiğimiz zaman, daha çok rahim içi araçlardır. Örnek vermek gerekirse Avrupa’da İngiltere’de, Amerika’da Kanada’da doğum kontrol hapları daha fazla kullanılmaktadır. Türkiye’de ise doğum kontrol hapları
%3-4 civarında kullanılmaktadır. Gene batı ülkelerinde rahim içi araç %3-4 civarında kullanılmaktadır. Türkiye’de ise %15- 20 civarında rahim içi araç kullanılmaktadır. Onun dışında modern yöntemler Türkiye’de maalesef hala az kullanılmaktadır. Yöntemleri geleneksel yöntemler ve modern yöntem diye ikiye ayrılmaktadır. En çok kullanılan Modern yöntemler, doğum kontrol hapları, deri altı implantları, hormonlu veya hormonsuz spiral yani rahim içi araç ve kondom olarak sıralanabilmektedir. Geleneksel yöntemler de ise en çok kullanılan iki yöntemden birincisi geri çekilme, ikincisi takvim yöntemi yani ayın belirli günlerinde ilişkiye girememedir. Türkiye’de, 100 kadının hala 40’ı herhangi bir modern yöntem kullanmaktadır, 60 kadının da yaklaşık yarısı hala geleneksel yöntemleri tercih etmektedir.
